Co jest najważniejsze w stawie kąpielowym? Oczywiście woda, a dokładniej mówiąc – jej jakość. Wiele ewentualnych problemów, które mogą pojawić się podczas użytkowania stawu kąpielowego, ma swoje źródło właśnie w nieodpowiednich parametrach wody. Z tego powodu woda, która ma trafić do stawu kąpielowego, powinna być gruntowanie przebadana.
Analiza wody przeprowadzana jest według parametrów określonych w normach branżowych. Woda nie powinna zawierać substancji, które obciążają środowisko i blokują procesy biologiczne. Z drugiej strony dokładna znajomość takich wartości, jak: twardość węglanowa (KH), pH, zawartość nutrientów i ich wzajemnego stosunku do siebie (stosunek Redfielda) pozwala dobrać najlepszy w danym przypadku skład złoża mineralnego, system filtracyjny w tym odpowiednie gatunki roślin. Warto dodać, że rośliny do stawów kąpielowych są wybierane w oparciu o współczynniki Ellenberga. Chodzi przede wszystkim o współczynnik P, który dotyczy zawartości nutrientów oraz o współczynnik R, na który ma wpływ zarówno twardość KH jak i pH. Wyniki parametrów wody są następnie analizowane przez specjalne programy komputerowe. Tak otrzymujemy odpowiedź na pytanie: jakie rośliny wodne będą najlepsze w konkretnym stawie kąpielowym? Trzeba również wziąć pod uwagę fakt, że nic nie jest stałe. Raz przeanalizowane parametry wody mogą się zmieniać pod wpływem procesów biologicznych i chemicznych stale zachodzących w naszym zbiorniku.
Jaka woda do stawu ?
Woda wodociągowa czy woda z własnego ujęcia – która jest najlepsza? Wbrew popularnym poglądom woda pitna najczęściej nie nadaje się do stawów kąpielowych z uwagi na dodatek środków antykorozyjnych zawierających fosforany. Te składniki nie są szkodliwe dla zdrowia, dlatego stacje uzdatniania zazwyczaj nie badają ich dokładnego stężenia w wodzie. Nadmiar fosforanów może jednak doprowadzić do zachwiania równowagi biologicznej w ekosystemie stawu kąpielowego, co skutkuje wieloma problemami. Woda z własnych ujęć na ogół jest lepsza, ale poza parametrami chemicznymi, warto sprawdzić jej stan bakteriologiczny (zawartość bakterii E. Coli czy bakterii Pseudomonas). Niestety, ale na znacznych obszarach naszego kraju istnieje problem nieszczelnych szamb czy tzw. „szamb ekologicznych” wyposażonych w system rozsączania, co ma wpływ na zanieczyszczanie wód gruntowych. Co więcej, woda gruntowa z obszarów intensywnie użytkowanych rolniczo, może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie nowo utworzonego ekosystemu wodnego stawu kąpielowego. Ten sam problem dotyczy również wody deszczowej. O ile woda bezpośrednio padająca na zbiornik zazwyczaj nie posiada fosforu to woda która spływa z dachów jest zbyt zanieczyszczona, szczególnie chodzi o "first flush" - pierwszy ładunek spływu. Jedno jest pewne – woda, która ma znaleźć się w stawie kąpielowym powinna zostać poddana analizie już na wstępnym etapie projektu oraz po pierwszym napełnieniu zbiornika. Konieczne są również badania kontrolne najważniejszych parametrów wody minimum raz, a najlepiej – dwa razy do roku. Na jakie parametry warto zwrócić uwagę?
Fosfor – pokarm dla glonów
Funkcjonowanie stawu kąpielowego, w dużym uproszczeniu, opiera się na metodzie limitowania zawartości fosforu w wodzie. Z tego powodu fosfor jest jednym z najważniejszych parametrów, m.in. dlatego, że jego nadmiar sprzyja rozrostowi glonów. Staw kąpielowy to zamknięty, odizolowany od otoczenia system. Fosfor dociera z zewnątrz, głównie drogą powierzchniową wraz z kurzem, opadami deszczu, spadającymi jesienią liśćmi, a także wraz z użytkownikami stawu. Mało kto wie, że jedna osoba korzystająca ze stawu kąpielowego, wprowadza do niego około 0,1 grama fosforu dziennie! Dobrze zaprojektowany system uzdatniania wody w stawie kąpielowym powinien zatem uwzględniać wszystkie czynniki zewnętrzne, które mają wpływ na zmianę parametrów wody, w tym przypadku – na zawartość fosforanów.
Wartość pH – ustabilizowanie systemu
Wartość pH wskazuje na kwaśny lub zasadowy odczyn wody. W ciągu dnia pH wody w stawie kąpielowym powinno wynosić 8,4 (przed południem wartość może być niższa, po południu, zwłaszcza w przypadku stawów z dużą bioaktywnością – wyższa, co jest zjawiskiem normalnym). Wysokie pH wody wskazuje m.in. na nieodpowiednio utwardzony beton użyty do budowy stawu kąpielowego lub silny rozwój glonów. Znaczne wahania wartości pH świadczą natomiast o zakłóceniu procesów buforowania, co może mieć fatalne skutki dla całego funkcjonowania stawu. W takiej sytuacji system należy ustabilizować, podnosząc twardość węglanową wody (KH) poprzez zastosowanie właściwych materiałów filtracyjnych, preparatów ekologicznych typu PondStabil lub stosując dozownik dwutlenku węgla (Dispenser CO2).
Dwutlenek węgla – ważny składnik rozwoju roślin
W przypadku gdy twardość węglanowa (KH) wody jest zbyt niska lub pH zbyt wysokie, niezbędne może okazać się podniesienie zawartości CO2 w wodzie. Brak węgla przyczynia się bowiem do osłabienia rozwoju roślin (szczególnie podwodnych) a tym samym sprzyja rozwojowi glonów nitkowatych. Glony potrafią szybciej i efektywniej od roślin wyższych pobierać fosfor z wody i magazynować go na czas niedoboru (tzw. luxury uptake). Trzeba się więc liczyć z tym, że w warunkach niekorzystnych dla roślin wodnych (niedobór węgla), glony zdobędą przewagę gatunkową i namnożą się w stawie kąpielowym. Warto podkreślić fakt, że wbrew powszechnej opinii napowietrzanie zbiornika wodnego, stosowanie kaskad, fontann, itp. działa w tym przypadku negatywnie, ponieważ prowadzi do usuwania CO2 z systemu.
Siarczany a utrzymanie równowagi biologicznej
Siarczany to sole kwasu siarkowego, które mogą wpływać na bioaktywność systemu wodnego. Zbyt duże stężenie siarczanów zakłóca rozrastanie się biofilmu, czyli złożonej, wielokomórkowej struktury bakterii, która bierze udział w biologicznym oczyszczaniu wody. Warto wiedzieć, że zawartość 80 mg na litr wody jest już stężeniem zbyt wysokim, a austriackie normy dopuszczają zawartość siarczanów w wodzie, którą ma zostać napełniony zbiornik nieprzekraczającą 40 mg/l. Wysoki poziom siarczanów prowadzi bowiem do zachwiania równowagi biologicznej i w następstwie do destrukcji całego systemu.
Azot – zagrożenie dla ryb
Podwyższona zawartość azotanów (50 mg/l), wbrew powszechnej opinii, nie stanowi problemu, ponieważ azot ulatnia się do atmosfery, co powoduje obniżenie jego stężenia w wodzie. Zbyt duża zawartość związków azotu może stanowić realne zagrożenie w stawach z rybami (powstawanie toksycznego amoniaku przy wysokim pH), w stawach kąpielowych (w których wg. wytycznych nie powinno być ryb) znacznie częściej spotykamy się jednak z niedoborem azotanów niż ich nadmiarem, co wynika ze stosunku Redfielda. Niedobór azotu w wodzie skutkuje natomiast ograniczeniem rozwoju biofilmu oraz roślin, a tym samym utrudnia pobieranie fosforu przez te organizmy.
Przewodność elektryczna wody
Za wskazówkę przewodności elektrycznej wody można uznać zawartość soli w wodzie. Woda, która zawiera mało soli wykazuje się niedużą przewodnością elektryczną, w przeciwieństwie do wody morskiej o bardzo wysokiej przewodności. Woda słodka lub woda, która ma znaleźć się w stawie kąpielowym powinna mieć przewodność oscylującą wokół 300-1200 μS/cm. Woda o zbyt niskiej przewodności elektrycznej (uboga w jony) będzie wrażliwa na wszelkie ingerencje, co oznacza, że ciężko będzie ustabilizować ekosystem stawu kąpielowego. Natomiast woda o zbyt wysokiej przewodności będzie po prostu wodą zbyt słoną. Warto wtedy przeanalizować ją pod kątem najważniejszych parametrów, aby dowiedzieć się, które substancje powodują ten stan i jaki może to mieć wpływ na funkcjonowanie całego systemu.
Twardość ogólna i twardość węglanowa
Twardość ogólna wody wskazuje na stężenie jonów wapnia i magnezu. Woda twarda nie stanowi poważnego problemu, ale woda zbyt miękka może zakłócać buforowanie i powodować niekorzystne zmiany wartości pH. Bardzo istotna jest również tzw. twardość węglanowa (KH), która nie powinna spaść poniżej 5.5 0 dH. Niestety, ale w wyniku procesów biologicznych zachodzących w stawie kąpielowym oraz na skutek dopływu wód opadowych często dochodzi do obniżania poziomu KH. Ten fakt trzeba koniecznie uwzględnić przy doborze materiałów do stref filtracyjnych, aby odpowiednia twardość wody jak najdłużej utrzymywała się na właściwym poziomie. Problem zbyt niskiej wartości KH można rozwiązać, dozując dwutlenek węgla przy pomocy Dispensera CO2, pod warunkiem, że w zbiorniku występują materiały zawierające wapń.
Warto mieć na uwadze fakt, że równie ważna jest analiza i bilans zawartości fosforanów w materiałach stosowanych przy budowie stawu kąpielowego, a nie tylko analiza wody. W przeciwnym razie całe przedsięwzięcie związane z budową stawu kąpielowego może zakończyć się porażką, a walce z glonami nie będzie końca. Należy przede wszystkim zbadać skład materiałów wykorzystywanych w większych ilościach (skały, żwir), a także materiałów filtracyjnych. Niektóre mogą bowiem działać w sposób przeciwny do zamierzonego – wydzielać biogeny zamiast je absorbować. Warto zwrócić na ten fakt szczególną uwagę i poprosić projektanta czy wykonawcę o przedstawienie bilansu zawartości fosforanów, z uwzględnieniem typu i systemu filtracyjnego stawu kąpielowego, podobnie jak bilansuje sie straty hydrauliczne w układach. Jest to bardzo istotne szczególnie w przypadku stawów wyposażonych w filtry mineralne (powolne i szybkie), czyli stawów typu III, IV oraz ewentualnie V.
Normy parametrów wody dla stawu kąpielowego i ekobasenu - plik PDF gotowy do wydruku
Comentários