Im lepiej zadbasz o zbiornik wodny jesienią, tym mniej pracy będziesz mieć na wiosnę. Odpowiednie przygotowanie oczka wodnego lub stawu kąpielowego do zimy pozwoli też w pełni cieszyć się naturalnym pięknem roślin i ryb oraz czystą wodą w kolejnym roku. Od czego zacząć i o czym nie można zapomnieć ?
Jednymi z największych wrogów wszelkiego rodzaju zbiorników wodnych są glony i nadmiar biogenów (związki azotu i fosforu), których większa ilość może skutkować poważnymi konsekwencjami. Wystarczy wymienić tylko niektóre: mętna woda o nieprzyjemnym zapachu, nadmiar mułu, śnięcie ryb z powodu zbyt małej ilości tlenu w wodzie, zamieranie roślin (ograniczenie dopływu światła – upośledzony proces fotosyntezy). Ogólnie w takich sytuacjach mamy do czynienia z brakiem równowagi biologicznej, za czym idzie znaczące pogorszenie jakości wody i walorów estetycznych oczka wodnego czy stawu kąpielowego. Niestety, jesień to pora roku, która stwarza doskonałe warunki do gromadzenia się mułu, osadów dennych i tworzenia się stref beztlenowych. Stąd już niedaleko do niepożądanych skutków wymienionych wyżej. Dlatego tak ważne jest, aby nie dopuścić do zanieczyszczenia i zamulenia zbiornika wodnego. Nieusunięte martwe części roślin i wpadające do wody liście mogą rozkładać się przez całą zimę, produkując trujący siarkowodór i użyźniając zbiornik wodny, który na wiosnę rozkwitnie… glonami. Zima i wiosna w takim stawie może być ciężka dla wszystkich: roślin, ryb, innych pożytecznych organizmów, a także – dla właściciela i użytkowników. Pod uwagę trzeba wziąć nie tylko biologiczne przygotowanie oczka wodnego i stawu kąpielowego do zimy, ale również „sprzętowe”. W zależności od tego czy posiadasz płytki (do metra głębokości) czy głęboki (ponad metr głębokości) zbiornik wodny – działania będą się różnić w niektórych punktach.
Prewencja
Przygotowania do zimy najlepiej rozpocząć już w połowie września, aby nie dopuścić do nadmiernego zamulenia zbiornika wodnego. W tym celu warto prewencyjnie stosować naturalne preparaty ekologiczne, które nie zaburzają delikatnej równowagi biologicznej ekosystemu wodnego i działają długofalowo (nawet przez całą zimę). Należą do nich m.in. EcoGerm Winter zawierający bakterie zimnej wody lub inne preparaty mikrobiologiczne redukujące nadmiar mułu organicznego i osadów dennych. Jeżeli nie chcesz zmagać się z nagłą inwazją glonów na wiosnę, zastosuj dodatkowo w listopadzie saszetki z absorbentem fosforanów PhosBinder, który został stworzony z myślą o zapobieganiu rozwojowi glonów właśnie w okresie zimowym. Przy dużym zamuleniu i poziomie fosforu powyżej 0,01 mg/l dobrze sprawdzi się PhosSorb – silny środek wiążący fosforany do regularnego stosowania co 6 tygodni. Będziesz mieć wtedy pewność, że woda nawet pod lodem będzie nadal klarowna i nie zaczną w niej gwałtownie rozwijać się glony nitkowate. Przed zimą warto też zaaplikować preparaty, które ustabilizują najważniejsze parametry wody, szczególnie gdy w stawie zimują rośliny i ryby. Należą do nich PondStabil i PondStarter poprawiające jakość wody w okresie zimowym poprzez neutralizację amoniaku i metali ciężkich oraz stabilizację odpowiedniej wartości pH. Działania prewencyjne dotyczą oczywiście stawów kąpielowych i oczek wodnych z których woda nie jest przed zimą wypompowywana, zatem o głębokości przekraczającej metr.
Liście
Jeżeli Twój staw czy oczko wodne znajdują się w pobliżu drzew i krzewów, jesienią będzie w nich pełno liści. W takiej sytuacji warto zawczasu kilka centymetrów nad taflą wody rozciągnąć ochronną siatkę, dzięki której nie będziesz musiał wyławiać codziennie nowej porcji liści. Gdy wszystkie liście opadną, siatkę należy zdjąć, uważając przy tym, aby jej zawartość nie wysypała się do wody. Siatkę możesz zastąpić urządzeniem, które samo zbiera zanieczyszczenia z powierzchni wody – skimmerem. W przypadku gdy nie zastosujesz ani siatki, ani skimmera liście trzeba będzie na bieżąco usuwać ze zbiornika ręcznie lub za pomocą odkurzacza wodnego. W przeciwnym razie liście wraz z martwymi częściami roślin będą gnić przez całą zimę, produkując trujące gazy i doprowadzając do zubożenia wody w tlen.
Oczyszczanie
Przed nadejściem zimy dodatkowo oczyść dno stawu z nadmiaru osadu i mułu, który jesienią zawsze zbiera się w większych ilościach. Do dużych zbiorników polecam profesjonalne odkurzacze wodne, najlepiej sprawdzonej marki Rössle (Fango 2000, Torpedo, Torpedo Ultra) lub Oase Living Water (Pondovac 5, Pondovac Premium), które przydadzą się nie tylko jesienią i pomogą utrzymać czystą wodę w stawie kąpielowym i większym oczku wodnym przez cały rok. Do czyszczenia burt stawu kąpielowego z osadów, kaskady lub widocznych fragmentów folii w oczku z glonów doskonale nadaje się też szczotka elektryczna typu Biber 22. Wraz z odsysaniem osadów dennych, zostają niestety również usunięte pożyteczne mikroorganizmy, które odgrywają istotną rolę w naturalnym oczyszczaniu wody. Zaleca się, aby łączyć metody mechaniczne i biologiczne w postaci ekologicznych preparatów wspomagających rozkład mułu, osadu oraz martwych części roślin i glonów. Zaraz po odmuleniu odkurzaczem wodnym najlepiej zastosuj preparat AlgoSplit, który dodatkowo natlenia wodę, co zimą jest bardzo istotne, a po nim zaaplikuj specjalne szczepy bakterii EcoGerm Ponds do oczka wodnego lub EcoGerm Lakes do stawu kąpielowego. Warto przypomnieć, że preparaty biologiczne działają najlepiej w temperaturze wody wyższej niż 8°C.
Rośliny
Część roślin mrozoodpornych zimuje w postaci kłączy lub turionów, czyli zimowych pąków śpiących na dnie zbiornika wodnego. Trzeba mieć ten fakt na uwadze podczas dokładnego oczyszczania dna stawu przed zimą. Martwe części roślin przybrzeżnych stanowią naturalną ochronę przed mrozem, dlatego ich przycinanie najlepiej odłożyć do wiosny. Pędy, łodygi i liście można skrócić jesienią do 1/4 ich wysokości ale dokładne strzyżenie „na krótko” należy wykonać dopiero z nadejściem wiosny. Dotyczy to m.in. takich gatunków roślin jak: pałki, trzciny, tataraki, jeżogłówki, irysy, oczerety, kaczeńce, turzyce, tojeści czy babki. Wyjątek stanowią strzałki zimujące w formie cebulek. Lilie wodne należy pozbawić wszystkich liści już jesienią. Wszelkie rośliny pływające, tropikalne (pistia, hiacynt, azolla, salwnia, limnobium) rodzime (rzęsa, żabiściek zostawiają formy przetrwalnikowe na dnie zbiornika) odławia się jesienią. Wyjątkiem jest osoka, którą można ostrzyc przed zimą. Rośliny typowo podwodne jak: moczarka, rogatek, wywłócznik (skracają swoje pędy, tworząc turiony przetrwalnikowe, pozostała masa zielona obumiera) czy rdestnice przezimują w postaci kłączy, a ich liście i łodygi ulegną rozkładowi. Rośliny wrażliwe na przemarzanie (gatunki tropikalne i ciepłolubne) przenieś już późnym latem lub wczesną jesienią do jasnego i ciepłego pomieszczenia, zapewniając im wodę. Jeżeli posiadasz płytki i mały staw (do metra głębokości), istnieje ryzyko, że zimą woda całkowicie zamarznie. Najlepiej zawczasu wodę wypompować, a wszystkie rośliny przezimować poza zbiornikiem wodnym. Postępowanie jest różne, w zależności od gatunku i odmiany. Przykładowo:
• salwinie – jasne i ciepłe pomieszczenie o temperaturze 18-20°C, zimowanie w wodzie, • grzybienie – pomieszczenie chłodne o temperaturze około 8°C, • lotos tygrysi i grążel drobny – pomieszczenie całkiem zaciemnione, • hiacynt wodny – jasne i ciepłe pomieszczenie o temperaturze 18-20°C, zimowanie w pojemniku z mokrym piaskiem lub gliną.
Ryby – płytkie oczko wodne
Z płytkich i niedużych oczek wodnych lub gotowych form (do metra głębokości) ryby – podobnie jak rośliny należy przezimować poza stawem, a wodę najlepiej wypompować. W przeciwnym razie pęczniejący lód może uszkodzić dno i ścianki małego zbiornika wodnego. Ryby najlepiej odłowić jeszcze przed pierwszymi mrozami najpóźniej w drugiej połowie listopada i umieścić je w akwarium, wannie, beczce lub misie. Rodzime gatunki, takie jak: cierniki, karasie srebrzyste, karpie, słonecznice czy złote orfy powinny zimować w chłodnym miejscu (5-10°C) np. w piwnicy. Ryby tropikalne wymagają natomiast temperatury pokojowej (14-18°C). Przy dużym zagęszczeniu ryb częsta wymiana wody może nie wystarczyć, dlatego najlepiej zamontować filtr lub napowietrzacz. Pokarm podawaj raz na dwa tygodnie w małych ilościach pod warunkiem, że temperatura wody jest wyższa niż 12°C, poniżej tej temperatury ryby zapadają w letarg i nie przyjmują pokarmu. Ryby mogą wiosną wrócić do stawu dopiero po dwóch tygodniach od napełnienia go wodą, aby najważniejsze parametry ustabilizowały się. Ważna jest również różnica temperatur wody w stawie i tymczasowym zbiorniku, która nie powinna być większa niż 2-3°C.
Ryby – głęboki staw lub oczko wodne
W stawie o głębokości ponad metr (dla karpi Koi głębokość min. 1,50 m) rodzime gatunki ryb mogą spokojnie przezimować, ale musisz stworzyć im odpowiednie warunki. Trzeba zadbać przede wszystkim o natlenienie wody, co pozytywnie wpłynie również na zimujące w stawie rośliny. Warto stworzyć sztuczny przerębel (unikaj wyrąbywania przerębla zimą z uwagi na ryzyko wybudzenia ryb z letargu), pozostawiając w wodzie skimmer czy pływak z grzałką. Raz na jakiś czas należy wrzucać przez przerębel tabletkę z aktywnym tlenem lub aplikować preparat AlgoSplit, który również natlenia wodę. Kontakt wody z powietrzem atmosferycznym ułatwiają rośliny szuwarowe o pustych w środku łodygach, dlatego nie usuwaj ich przed zimą. Możliwe jest też pozostawienie na czas zimy uruchomionej pompy wodnej (na głębokości ponad 80 cm) lub bardzo płytko zainstalować napowietrzacz do oczek wodnych o odpowiedniej mocy. W zimniejszych okresach jesieni warto ryby karmić specjalną lekkostrawną karmą, która dostarczy im więcej energii. Karmienia należy całkowicie zaprzestać, gdy temperatura wody spadnie poniżej 10-12°C – ryby przestają wtedy żerować, a niezjedzony pokarm będzie zanieczyszczać wodę.
Pompy i urządzenia elektryczne
Urządzenia elektryczne (filtry, lampy UVC itp.) i tańsze pompy najlepiej odłączyć jeszcze przed nadejściem mrozów i przechować je przez zimę w pomieszczeniu z dodatnią temperaturą (pompy zanurzone w wodzie). Wyjątek stanowią napowietrzacze i grzałki, które stwarzają odpowiednie warunki bytowe dla pozostawionych w większych stawach ryb. Jeżeli zdecydujesz się na pozostawienie pompy obiegowej w głębszym zbiorniku wodnym z zimującymi rybami, pamiętaj, aby umieścić ją na głębokości min. 80 cm, w przeciwnym razie urządzenie może zostać uszkodzone przez zamarzającą wodę. Wyjątek stanowią droższe pompy niektórych producentów, które teoretycznie mogą nawet zamarznąć.
Podsumowanie
• Przygotowania do zimy rozpocznij już w połowie września; • Stosuj prewencyjnie preparaty ekologiczne i bakterie zimnej wody, które zadbają o jakość wody w okresie zimowym; • Zabezpiecz zbiornik wodny przed opadającymi liśćmi; • Na bieżąco usuwaj uschnięte części roślin i inne większe zanieczyszczenia; • Oczyść dno zbiornika z osadu i mułu (czyszczenie ręczne, odkurzacz wodny, preparaty biologiczne); • Wypompuj wodę z płytkiego zbiornika wodnego (do metra głębokości), a uprzednio: o wyłów ryby i przezimuj je w odpowiednich warunkach, o przenieś rośliny w docelowe miejsce zimowania, o wyjmij pompę i urządzenia elektryczne ze stawu, • Zadbaj o odpowiednie natlenienie wody.
Wraz z pierwszymi roztopami możesz zacząć myśleć o przygotowaniu stawu czy oczka wodnego do sezonu wiosennego, ale ten temat rozwinę już w kolejnym artykule. Autor: Roman Bloch, część na temat roślin wodnych: Szymon Chańko
Comments